Web - Windows - iPhone
Istanbul, Turkey June, 1996 Dünya Vatandaþliði: Sürdürülebilir Kalkinma Için Küresel Bir Etik, Sürdürülebilir Kalkinma Komisyonu'nun ilk oturumunda Bahá'í Uluslararasi Toplumu tarafindan sunulan bildirinin yeniden basilmis biçimidir. Bildiri, "Eðitim, Bilim, Çevreye Karsi Duyarli Teknolojilerin Transferi, Isbirligi ve Kapasite Olusturmak"konularini kapsayan C kümesine hitap etmektedir. Sürdürülebilir kalkinma tartismasina önemli bir görüsü tanitmak üzere hazirlanan bu bildiri, Bahá'í Uluslararasi Toplumu'nun sürdürülebilir kalkinma konusunda devam eden görüsmeler sirasinda katkida bulunmayi planladigi düsünceler dizisinin sadece bir yönünü olusturmaktadir. Bahá'í Uluslararasi Toplumu'nun daha önceki katkilari için, örnegin, su bildirilere bakilabilir: Dünya Berati; Çevre ve Kalkinma için Uluslararasi Yasama; Saglikli Bir Gezegen Için Kadin ve Erkek Ortakligi; Sürdürülebilir Kalkinma ve Insan Ruhu. DÜNYA VATANDAÞLIÐI SÜRDÜRÜLEBILIR KALKINMA IÇIN KÜRESEL BIR ETIK "Bahá'í Uluslararasi Toplumu, degisen ihtiyaçlar ve kosullar nedeniyle zaman içinde gelisecek ve olusumunu sürdürecek dinamik bir program"(1) olan Gündem 21'in ruhuna uygun olarak su öneriyi sunmaktadir: Dünya insanlarinin sürdürülebilir kalkinmayi desteklemesine ilham vermek amaciyla Gündem 21'de öngörülen eðitim programlari ve toplumsal bilinç uyandirma kampanyalari, DÜNYA VATANDAÞLIÐI kavramini güçlendirmelidir. DÜNYA VATANDAÞLIÐI VIZYONU Gündem 21'i uygulamak üzere harekete geçen dünya toplumunun önündeki en büyük güçlük, sürdürülebilir kalkinma için gerekli olaganüstü boyutlardaki finansal, teknik, insan gücü ve ahlaki kaynaklarin ortaya çikarilmasidir. Bu kaynaklarin ortaya çikisi ise, ancak dünya insanlarinin, gezegenin kaderi ve bütün insanlik ailesinin refahi konusunda derin bir sorumluluk duygusu gelistirmeleriyle mümkün olacaktir. Bu sorumluluk duygusu, ancak insanligin birliginin kabul edilmesiyle olusabilir ve sadece baris ve refah içinde bir dünya toplumunun birlestirici vizyonuyla sürdürülebilir. Böyle bir küresel etik olmadan, insanlarin dünya çapinda sürdürülebilir bir kalkinma sürecine aktif ve yapici olarak katilmalari olanaksizdir. (2) Gündem 21, sürdürülebilir kalkinma uygulamalari için bilimsel bilgi ve teknik açisindan vazgeçilmez bir çerçeve vermesine ragmen, kisiyi küresel bir etige bagliliga yönlendirmemektedir. Bundan kasit, Birlesmis Milletler Çevre ve Kalkinma Konferansi (UNCED) sürecinde etigin ve degerlerin gözardi edildigi degildir. Birlestirici degerlere yönelik çagrilar, bütün bu süreç boyunca devlet baskanlarindan, Birlesmis Milletler görevlilerinden, hükümet disi kurumlarin temsilcilerinden ve bireylerden duyulmustu. Özellikle de "çesitlilik içinde birlik", "dünya vatandaþliði" ve "ortak insanligimiz"kavramlarinin, Gündem 21 ve Rio Deklarasyonu için etik bir altyapi olarak kullanilmasi dilegi dile getirilmisti. (3) Dolayisiyla dünya toplumu, Gündem 21'i hayata geçirmek için küresel bir etige ihtiyaç duyuldugu konusunda temel bir görüs birligine zaten varmis bulunmaktadir. Eger sürdürülebilir kalkinma gerçeklestirilecekse, tüm dünya insanlarinin kabul etmesi gereken ilkeler, degerler, tutumlar ve davranislar kavramlarini içermek üzere dünya vatandaþliði teriminin benimsenmesini önermekteyiz. Dünya vatandaþliði, insanlik ailesinin birliginin ve "evimiz olan dünya" (4) insanlarinin karsilikli olarak birbirlerine bagli oldugunun kabul edilmesiyle baslar. Bu görüs, bir yandan akilci ve mesru bir vatanseverligi tesvik ederken, diger yandan da daha genis kapsamli bir baglilik üzerinde, yani insanligi bir bütün olarak sevme konusunda da israr eder. Ancak, mesru bagliliklarin terk edilmesi, kültürel çesitliligin bastirilmasi, ulusal özerkligin kalkmasi veya tek biçimciligin dayatilmasi anlamina gelmez. Bu kavramin temel anlayisi, "çesitlilik içinde birlik"tir. Dünya vatandaþliði, hem uluslar içinde hem de uluslar arasinda, sosyal ve ekonomik adalet; toplumun tüm düzeylerinde zitlasmadan karar alma; cinsiyetlerin esitligi; irksal, etnik, ulusal ve dinsel uyum ve ortak yararlar için özveri yapmaya isteklilik ilkelerini kapsamaktadir. Dünya vatandaþliði'nin, insanin serefi ve onuru, anlayis, uyum, isbirligi, dürüstlük, sevgi ve hizmet etme arzusu gibi özelliklerini artiran diger yönleri, su ana kadar deginilmis olan özelliklerden çikarilabilir. Bu ilkelerden birkaçi (5) Gündem 21'de islenmistir, ancak çoguna deginilmemistir. Dahasi, bunlar arasinda uyum saglayacak ve bunlari yayginlastiracak genel bir kavramsal çerçeve de verilmemistir. Dünya vatandaþliði'nin tesvik edilmesi, sürdürülebilir kalkinmayi desteklemek için pratik bir strateji olusturmaktadir. Ayrilik, zitlasma ve bölgecilik yaklasimlari hem ülke içinde, hem de uluslar arasinda sosyal, politik ve ekonomik iliskilerin belirleyici özellikleri oldugu sürece, küresel ve sürdürülebilir bir kalkinma modeline ulasmak mümkün degildir (6). Bir yüzyildan daha fazla bir süre önce Hz. Bahaullah bizleri söyle uyarmisti: "Insanlik aleminin refah, baris ve güvenligine, insanligin birligi kesin olarak kurulmadikça ve kurulana kadar asla ulasilamaz."Sürdürülebilir küresel bir toplum, ancak dünyanin çesitli halklari ve uluslari arasindaki gerçek bir birlik, uyum ve anlayis temeli üzerine kurulabilir. Bu nedenle, dünya vatandaþliði'nin her okulda ögretilmesini ve dünya vatandaþliði'nin temelini olusturan ilke olan, insanligin birligi anlayisinin her ülkede sürekli olarak vurgulanmasini öneriyoruz. Dünya vatandaþliði kavrami, dünya toplumu için yeni degildir. Bu kavram, BM Bildirgesi'nin girisinde bulunan: "Biz, Birlesmis Milletler halklari . . ."sözleri de dahil olmak üzere, Birlesmis Milletler'in birçok belgesinde, bildirgesinde ve anlasmasinda dolayli olarak veya açikça bulunmaktadir. Bu kavram, dünyanin her yerinde, bütün kültürlerde, çesitli hükümet disi kurumlar, akademisyenler, vatandas gruplari, eglence sektörleri, eðitim programlari, sanatçilar ve medya tarafindan tesvik edilmektedir. Bu çabalar önemlidir, ancak, büyük oranda arttirilmasi gerekmektedir. Dünya vatandaþliði'ni tesvik etmek için, özenle planlanmis ve düzenlenmis ve toplumun yerel, ulusal ve uluslararasi tüm kesimlerini içeren uzun vadeli bir bir kampanyanin baslatilmasi gerekir. Bu kampanya, Birlesmis Milletler ve onun üye devletlerinin ve bütün istekli ortaklarin bir araya gelebilecegi konusunda tam bir sevk, ahlaki cesaret ve inançla sürdürülmelidir. DÜNYA VATANDAÞLIÐININ TANITILMASI Dünya vatandaþliði'nin tesvik edilmesi için aþaðida önerilen kampanya (7), Gündem 21'in 36. Bölümü'nde sunulan, eðitimin, toplumsal bilincin ve ögretimin, sürdürülebilir kalkinmaya dogru yeniden yönlendirilmesi için verilen çerçeveye dogal olarak uymaktadir. EÐITIM Resmi ve gayri resmi eðitim, hiç süphesiz, dünya insanlarini bir bütün olarak gezegenin ve insanligin uzun vadeli çikarlarina hizmet etmek için donatacak olan degerleri, tutumlari, davranislari ve yetenekleri biçimlendirecek en etkili yoldur. (8) Birlesmis Milletler, hükümetler ve eðitim kurumlari, dünya vatandaþliði ilkesini her çocugun standart eðitiminin bir parçasi haline getirmeye çalismalidir. Bu ilkeyi içeren eðitim programlarinin ve etkinliklerinin ayrintilari, bir ulus içinde ve uluslar arasinda büyük farkliliklar gösterecektir. Bununla birlikte, eger dünya vatandaþliði evrensel bir ilke olarak anlasilacaksa, bütün programlarin belirli ortak yanlari da olmalidir. Bu programlar, insan irkinin birligi ilkesine dayanarak, hosgörü ve kardesligi tesvik etmeli, dünyanin çesitli kültürel, dinsel ve sosyal sistemlerinin zenginligi ve önemi için takdir duygusunun eðitimini vermeli ve sürdürülebilir bir dünya uygarligina katkida bulunan gelenekleri güçlendirmelidir. "Çesitlilik içinde birlik"ilkesinin, hem uluslar ve hem de dünya toplumu için gücün ve zenginligin anahtari oldugu ögretilmelidir. Ortak yararlar konusunda bir hizmet etigini tesvik etmeli ve dünya vatandaþliði'nin hem haklari ve hem de sorumluluklari konusunda bir anlayis iletmelidir. Bu programlar ve etkinlikler ülkenin olumlu çabalari üzerinde kurulmali ve irksal, dinsel, ulusal ve etnik birlik modelleri de dahil olmak üzere, önemli basarilarini öne çikarmalidir. Küresel isbirligi ve anlayisi artirmada BM'in önemini; evrensel çabalarini, amaçlarini ve programlarini; dünya insanlarina ve ülkelerine olan yakinligini ve giderek küçülen dünyamizda gittikçe daha önem kazanmakta olan rolünü vurgulamalidir. Dünya vatandaþliði'ni tanitici bir kampanyaya girismeden önce, kavram hakkinda ortak bir anlayis gelistirilmeli ve üzerinde anlasilmalidir. Sürdürülebilir Kalkinma Komisyonu, dünya vatandaþliði'nin ana hatlarini ve bu ilkenin mevcut resmi ve gayri resmi eðitim programlarina eklenmesi konusunda teklifler gelistirmeye baslamasi için özel bir heyet veya çalisma grubu olusturabilir. Ya da, Komisyon, Sürdürülebilir Kalkinma için Yüksek Düzey Danisma Kurulu'ndan veya Sürdürülebilir Kalkinma için Kurumlararasi Heyet'ten yardim isteyebilir. Hatta BM Genel Sekreterligi, bu ana hatlari gelistirmek ve dünya vatandaþliði eðitiminin tüm sistemde uygulanmasini koordine etmek üzere, geçmiste kurulmus olan Baris Çalismalari Birimi benzeri bir Dünya Vatandaþliði Birimi olusturmayi da seçebilir. Ancak, hangi yol seçilirse seçilsin, bu göreve öncelik verilmesi gerekmektedir. Dünya vatandaþliði, Gündem 21'in eðitimin sürdürülebilir kalkinmaya dogru yeniden yönlendirilmesini içeren 36.5. bölümünde önerilen tüm etkinliklere kolaylikla eklenebilir. Asagida birkaç örnek verilmektedir: Ulusal danisma kurumlari / yuvarlak masalar (36.5.c) dünya vatandaþliði'nin ülkenin eðitim programlarina eklenmesini saglamalidir. Tüm ögretmenler, yöneticiler, eðitim planlamacilari ve gayri resmi eðitimciler için düzenlenen hizmet öncesi ve hizmet içi eðitim programlarinda (36.5.d), dünya vatandaþliði ilkesine yer verilmelidir. BM kurumlari tarafindan üretilen sürdürülebilir kalkinma konusundaki eðitim materyalleri ve Birlesmis Milletler hakkindaki eðitim materyalleri, dünya vatandaþliði'ni (36.5.g) tesvik etmelidir. Gündem 21, sürdürülebilir kalkinma eðitimini vermek amaciyla gösterilmekte olan küresel çabalari desteklemek için "uluslararasi bir ag olusturulmasi"çagrisinda bulunmaktadir (36.5.k). Bu ag, hem BM kurumlarini ve üye hükümet disi kuruluslari, dünya vatandaþliði konusundaki ana hatlara dayanan materyaller hazirlamalari için tesvik edebilir ve hem de bunlari paylasmalari için yollar saglayabilir. Hükümetlere ve eðitim yetkililerine, sürdürülebilir kalkinmayi destekleyici bir yol olarak, "cinsiyete dayali kalipçiligi müfredatlarindan kaldirmalari" için çagrida bulunulmustur (36.5.m). Biz ise, dünya vatandaþliði'nin ruhuna uygun olarak, dine, kültüre, irka, sinifa, milliyete ve etnik kökene dayali kalipçiligin da kaldirilmasini öneriyoruz. TOPLUMSAL BILINÇ Insanlar kendilerini dünya vatandaslari olarak görmeli ve sürdürülebilir kalkinmanin yayginlastirilmasindaki kisisel sorumluluklarini anlamalidirlar. (9) Dünya vatandaþliði'nin karsisindaki sorunlar konusunda toplumsal bilinç uyandirmayi amaçlayan kampanyalar, televizyon, video, film, radyo, elektronik bilgi aglari, kitaplar, dergiler, posterler, afisler, tiyatro ve müzik gibi, tüm medya ve sanat dallarindan yararlanmalidir. Bu kampanyalar reklam ve eglence endüstrilerini, medyayi, tüm BM sistemini, tüm üye devletleri, hükümet disi kurumlari ve taninmis kisileri içine alacak biçimde düzenlenmelidir. Evlere, is yerlerine, halka açik yerlere ve okullara ulasilmalidir. Dünya vatandaþliði için yukarida verilen ana hatlar, bu tür toplumsal bilinç uyandirma kampanyalarinda kullanilmaya uygun olmali ve medyaya yönelik tüm programlamalarda temel bir referans olarak kullanilmalidir. Dünya vatandaþliði, Gündem 21'in sürdürülebilir kalkinma konusunda toplumsal bilinç ve duyarliligin artmasiyla ilgili 36.10. bölümünde sunulan etkinliklere dahil edilebilir. Asagida bazi örnekler verilmektedir: Ulusal ve uluslararasi danisma kurullari (36.10.a), dünya vatandaþliði'nin ana hatlarini benimsemesi için medyayi tesvik edebilir. Medya, küresel boyuttaki karsilikli bagimlilik ve dünya toplumunun önündeki muazzam sorunlar konusunda toplumsal bilinç uyandirmak için çok sey yapmistir. Medya ayrica, bizi bölen ve görünürde asilmaz gibi duran farkliliklari da öne çikarmistir. Medya, insanlarin, çesitliligin bir çatisma kaynagi olmasinin gerekmedigini, aksine, çesitliligin simdi sürdürülebilir kalkinma için bir kaynak olarak hizmet edebilecegini ve hizmet etmesi gerektigini anlamalarina yardimci olma sorumlulugu vardir. Bunu da, insanligin, kendisini bekleyen muazzam sorunlarin üstesinden gelebilmek için birlikte çalisma kapasitesini kanitlayan yapici, birlestirici ve isbirligine dayali projeler üzerine odaklanarak yapabilir. Birlesmis Milletler "medya ile isbirligi içinde bir iliski" (36.10.e) olusturmak için, kendi kimligini ve dünya toplumu için tasidigi vaadi açikça tanimlamalidir. Birlesmis Milletler yüce idealler üzerine ve barisçil ve gelisen bir dünya vizyonu ile kuruldu. Iletisim ve isbirligi için bir yapi saglayarak ve sayisiz yapici proje baslatarak, dünyadaki anlayis, umut ve iyi niyete önemli katkilarda bulundu. Ancak, insanligin geneli BM'in bu basarilarinin çok azini bilmektedir. Birlesmis Milletler, insanlarin BM'in dünyada ve dolayisiyla da kendi yasamlarinda oynadigi essiz ve hayati rolü anlamalari için, dünya vatandaþliði kavramini birlestirici bir tema olarak kullanarak, ideallerini, etkinliklerini ve hedeflerini tanitmalidir. Ayni sekilde, Birlesmis Milletler, tarihi yildönümü kutlamalari ve BM binalarinda düzenlenen turlar da dahil olmak üzere tüm halka açik etkinliklerinde dünya vatandaþliði'ni desteklemelidir. Sürdürülebilir kalkinma ile ilgili her BM dökümani, önerilen Dünya Berati'nin ön bildirisinden baslayarak bu ilkeyi de içermelidir. Dünya vatandaþliði, tüm BM etkinliklerindeki tek ve en önemli ahlaki referans haline gelmelidir. Dünya vatandaþliði'nin tanitilmasinda, reklam endüstrilerinin sundugu olanaklardan da (36.10.e) yararlanilmalidir. Asagida birkaç örnegi verilen temalar çerçevesinde kampanyalar düzenlenebilir: Biz, Birlesmis Milletler Halklari: Çesitlilik Içinde Birligi Kutluyoruz Tek Gezegen, Tek Halk Tüm Çesitliligimizle, Biz Bir Insanlik Ailesiyiz Ortak Gelecegimiz: Çesitlilik Içinde Birlik Dünya vatandaþliði ayrica, uluslararasi, ulusal ve yerel düzeyde düzenlenecek yarismalar ve ödül törenleriyle de tanitilmalidir (36.10.e). Medya, "siddetin toplum üzerindeki etkileri konusunda" toplumsal bilincin artmasini saglarken, birligin ve ortak vizyonun gücünü gösteren yapici ve birlestirici uygulama örneklerini öne çikararak, dünya vatandaþliði'na olan bagliligi artirabilir. Her ülke, dünya vatandaþliði'ni tanitmak ve gelistirmek için kaynaklar ayirmaya tesvik edilmelidir. Önerilen "sürdürülebilir kalkinmanin göstergeleri"arasinda (40.6.), bu ilkenin benimsetilmesinin de eklenmesi üzerinde düsünülmelidir. Örnegin, ülkeler, diger kültürlere yönelik hosgörü ve takdiri, cinsiyetler arasindaki esitligi ve tek bir insanlik ailesi kavramini müfredat, eglence ve medya kanaliyla tesvik etme konusunda gösterdikleri çabalari rapor etmeleri için tesvik edilmelidirler. DÜNYA VATANDAÞLIÐININ KARSISINDAKI SORUN Sonuç olarak, dünya vatandaþliði, dünya toplumunun karsisindaki firsatlar oraninda ugrastirici ve dinamik bir kavramdir. Biz, dünya insanlari ve uluslari, bu kavrami belirleyen ilkeleri korkusuzca kucaklayacak sagduyuyu gösterelim ve kisisel ve toplumsal iliskilerimizden ulusal ve uluslararasi islerimize; okullarimizdan, is yerlerimizden ve toplu iletisim araçlarindan yasal, sosyal ve politik kurumlarimiza varincaya kadar, yasamlarimizin her alaninda bu ilkelerin kilavuzlugundan yararlanalim. Bu nedenle, Komisyon'u bir an önce, tüm BM sistemini, dünya vatandaþliði ilkesini tüm programlarina ve etkinliklerine katmasi için tesvik etmeye çagiriyoruz. Yüzyili askin bir süreden beri dünya vatandaþliði'ni tesvik etmekte olan Bahá'í Uluslararasi Toplumu, Komisyon'a, hükümetlere, hükümet disi kurumlara ve digerlerine bu belgede yer alan kavramlari daha da gelistirmelerinde yardimci olmaktan; sürdürülebilir kalkinma için irksal, dinsel, ulusal ve etnik birlige yönelik pratik modeller saglamaktan ve bu çok önemli konu üzerinde yapilacak olan görüsmelere katilmaktan mutluluk duyacaktir. Bahá'í Uluslararasi Toplumu, insanligin çesitliligini içeren ve ortak bir vizyonu paylasan küresel bir toplum olarak, insanlari, kendilerini tek bir dünyanin vatandaslari ve adil, varlikli bir dünya uygarliginin kuruculari olarak görmeye tesvik ederek, sürdürülebilir kalkinmayi desteklemeye devam edecektir. NOTLAR 1. Gündem 21, Bölüm 1.6. 2. "Karar almada genis toplumsal katilim;" "bütün sosyal gruplarin sorumluluk almasi ve içten katilimi;""gerçek toplumsal ortaklik;"ve "Devletler, toplumlarin kilit kesimleri ve insanlar arasinda yeni isbirligi düzeylerinin"yasamsal önemi, Gündem 21'in en sik tekrarlanan temalarindan biridir. 3. UNCED süreci sirasinda özellikle Dünya Zirvesi ve Küresel Forum'da Devlet Baskanlarindan Birlesmis Milletler görevlilerine ve hükümet disi kurum (NGO) temsilcilerine kadar birçok kaynaktan; resmi UNCED dökümanlari, hükümet disi kurum anlasmalari, çalisma gruplari kitaplar ve sanatsal sunuslarda küresel bir etik çagrisi sik sik duyuldu. a. Dünya Zirvesi'ndeki Brezilya Devlet Baskani; Fransa Devlet Baskani; Irlanda Devlet Baskani; Japonya Devlet Baskani; Marshall Adalari Cumhurbaskani; Birlesik Meksika Devletleri Baskani; Fas Kralligi Veliahd Prensi; Hollanda Kralligi Basbakani; Türkiye Basbakani; Tuvalu Basbakani; Papalik Devlet Sekreteri ve UNCED Genel Sekreteri tarafindan yapilan konusmalar; b. Küresel Forum'da hazirlanan hükümet disi kurumlar anlasmalari sunlari içermektedir: Gençlik Anlasmasi; Dünya Berati; Rio de Janeiro Deklarasyonu; Halkin Dünya Deklarasyonu; Sürdürülebilir Toplumlar ve Küresel Sorumluluk için Çevre Eðitimi Anlasmasi ve Etik Taahütler Anlasmasi, c. Aralarinda "Insanlik Ailesinin kültürel çesitliligini" yansitan Aksamüstü Park Serisi ve üzerinde "Dünya bir vatan ve insanlik da onun vatandaslaridir. "ibaresi bulunan Baris Aniti'nin da oldugu Küresel Forum etkinlikleri; d. Hükümetlerin Birlesmis Milletler ve hükümet disi kurumlarin çesitli hazirlik komite (PrepCom) oturumlarinda sunduklari bildiriler ve yayinlar ve diger UNCED baglantili etkinlikler, örnegin: Çevreyle Iliskiler Evrensel Kanunu (NGO / Medya Sempozyumu, Ekim 1990); Bizim Elimizde: Önce Kadinlar ve Çocuklar (UNCED / UNICEF / UNFPA Sempozyum Raporu, Mayis 1991); Dünya Berati (UNCED'de ABD Vatandaslari Agi, Temmuz 1991); Bir Dünya Toplumu (UNCED'de Dini Toplumlar Çalisma Grubu, Agustos 1991); Dünyayi Önemsemek (IUCN / UNEP / WWF, Ekim 1991); Bir Dünya Berati (Din ve Yeryüzü üzerine Uluslararasi Koordinasyon Komitesi, 1991); Ya Wananchi Gündemi (Gelecegin Kökleri, Aralik 1991); Bir Çevre Etigi veya Dünya Berati (UNEP-UK Milli Komitesi, Subat 1992); Genel Haklar ve Yükümlülükler Hakkinda Ilkeler (Genel Kurul Dökümani, A/CONF.151/PC/WGIII/L.28, 9 Mart 1992); Dünya Berati, Japonya (Halk Forumu, Japonya, 1992); Yeryüzü Onarim Bildirgesi (Yeryüzü Onarim Vakfi, 1992) ve Ülkemiz, Dünya (Sir Shridath Ramphal, 1992). 4. Çevre ve Kalkinma Hakkinda Rio Deklarasyonu, Ön Bildiri. 5. Örnegin bakiniz, Çevre ve Kalkinma hakkinda Rio Deklarasyonu, Ilkeler No. 5, 8, 20, 25; ve Gündem 21, Bölümler No. 1, 2, 3, 23, 24 ve 36. 6. Bakiniz, Çevre ve Kalkinma hakkinda Rio Deklarasyonu, Ilke No. 25. 7. Bu program, dünya vatandaþliði ilkesinin genel anlatimi kapsaminda, "ülkelerin ve bölgelerin farkli durumlari, kapasiteleri ve önceliklerine göre birbirinden farkli aktörler tarafindan uygulanmalidir" (Gündem 21, Bölüm 1.6. ). 8. Gündem 21, Bölüm 36.3'ün de teyit ettigi gibi, "Eðitim . . . insanlarin ve toplumlarin potansiyellerinin tam olarak ortaya çikaracak bir süreç olarak görülmelidir. Eðitim sürdürülebilir kalkinmanin desteklenmesi ve insanlarin çevre ve kalkinma alanlariyla ilgilenme kapasitelerinin artmasi için önemli bir etkendir. . . Hem resmi, hem de gayri resmi eðitim, insanlarin tutumlarini degistirmek için vazgeçilmez unsurlardir . . . Sürdürülebilir kalkinmayla uyum içinde bir çevre ve etik bilinci, degerler ve yaklasimlar, beceri ve davranislara ulasmak ve karar almada etkin halk katilimini saglamak için de eðitime büyük gereksinim duyulmaktadir. Eðitimin . . . etkili olabilmesi için . . . hem fiziksel / biyolojik ve sosyo-ekonomik çevre dinamikleriyle ve hem de insanin (ruhani gelisimini de içerebilecek) gelisimiyle ilgilenmesi gerekmektedir." 9. Gündem 21, Bölüm 36.9, "sürdürülebilir kalkinmaya uygun tutumlar, degerler ve hareketleri güçlendirmeye yönelik küresel bir eðitim çabasinin ayrilmaz bir parçasi olan yaygin bir toplumsal bilincin" desteklenmesinin önemine dikkat çekmektedir. 1. Dünya toplumunun önündeki en büyük güçlük, sürdürülebilir kalkinma için gerekli olaganüstü boyutlardaki finansal, teknik, insan gücü ve ahlaki kaynaklarin ortaya çikarilmasidir. 2. Dünya vatandaþliði'nin tesvik edilmesi, sürdürülebilir kalkinmayi desteklemek için pratik bir strateji olusturmaktadir. 3. Birlesmis Milletler, hükümetler ve eðitim kurumlari, dünya vatandaþliði ilkesini her çocugun standart eðitiminin bir parçasi haline getirmeye çalismalidir. 4. Dine, kültüre, irka, sinifa, milliyete ve etnik kökene dayali kalipçiligin da kaldirilmalidir. 5. Dünya vatandaþliði'nin karsisindaki sorunlar konusunda toplumsal bilinç uyandirmayi amaçlayan kampanyalar, tüm medya ve sanat dallarindan yararlanmalidir. 6. Dünya vatandaþliði, tüm BM etkinliklerindeki tek ve en önemli ahlaki referans haline gelmelidir. 7. Dünya vatandaþliði, dünya toplumunun karsisindaki firsatlar oraninda ugrastirici ve dinamik bir kavramdir. BIC Document #93-0614T